Leids Damgenootschap

André van der Kwartel & Joop Burgerhout

Inleiding

Van 29 april tot en met 3 mei werd het Open Veteranen Kampioenschap 2024 van Nederland verspeeld. Dit jaar was het Grotius College in Delft bereid gevonden om gedurende de meivakantie zijn aula voor dit doel beschikbaar te stellen.

84 dammers en damsters hadden zich voor dit toernooi ingeschreven, waaronder vijf leden van het Leids Damgenootschap. Naast de opstellers van deze bijdrage waren dat: Hans Kreder, Dick den Ouden en Hein van Winkel. In de eindrangschikking zijn deze helden op de volgende plaatsen terug te vinden:

Hans Kreder 27 met 9 punten

Joop Burgerhout 29 met 8 punten

Dick den Ouden 46 met 8 punten

André van der Kwartel 54 met 7 punten

Hein van Winkel 66 met 6 punten

Impressies van Joop

Vorig jaar deden we ook mee … na afloop zeiden Andre en ik tegen elkaar dat dit eenmalig was, en dat we ons nooit meer zouden laten verleiden tot het meedoen aan dit soort onmenselijke wedstrijden: twee partijen op een dag is op zich wel te doen, maar de confrontatie met het verlies aan vaardigheden dat parallel lijkt te lopen met het klimmen der jaren is natuurlijk afgrijselijk. Andre en ik waren onverbiddelijk en we beloofden plechtig: NOOIT MEER!

Voorjaar 2024. Schaapachtig keken we elkaar aan: we gaan weer, en alleen voor de gezelligheid, proberen niet al te fanatiek te spelen en als het niet gaat, dan geven we op of remise; en gaan fluitend naar huis. Het werd warempel een leuke week, we zaten gemoedelijk bij elkaar in de auto. ’s Morgens vroeg gingen we heen. We spraken over de stilte van de Boeddha en die van Christus, over de politiek, over de eenheid van de sterren en de ziel … de lezer snapt het al: hier zaten twee wijze mannen die zich in geen geval zouden bekommeren om een nulletje meer of minder.

Het Delftse schoolgebouw was fraai, de mensen waren leuk en we genoten flink van onze partijen. We kwamen bekenden tegen, luisterden naar onze ziel en lichamen en ik gaf soms pardoes remise. Tegen nestor Willy Heeringa nam vermoeidheid wel heel erg toe en Willy en ik keken elkaar aan om tot remise te besluiten. Dat was op de 30ste zet. De schijven waren al opgeborgen en het geheugen keerde terug: voor de 40ste zet mag alleen opgegeven worden! De stand werd teruggezet onder de uitleg aan een toeschouwer “… dat we de stand kwijt waren.” De laatste tien zetten waren fake.

André verloor van Andrew Tjon A Ong. En normaal gesproken heeft André daar de pest over in, maar de Nieuwe Mentaliteit liet zich horen op de terugreis: “Wat een overwinning van Andrew! Hij zag de voor mij verliezende combinatie al vele zetten eerder. Geweldig om zo te verliezen!”

Een hakpartij tegen Hans Loots.… eveneens normaal gesproken is dat voor André reden om te spreken van een verloren dag, maar het gesprek ging over Hans Loots die vol vuur verteld had over ontwikkelingswerk. En zo hadden wij een fantastische week. We waren niet de enige die dat vonden.

Onze clubgenoten, Hans Kreder, Dick den Ouden en Hein van Winkel, zagen we en spraken we. Wat kunnen we blij met hen zijn! Dick is altijd enthousiast. Met hem kan men praten over de middeleeuwen en op de laatste dag was hij vol lof over zijn partij tegen Barbara Graas: alles klopte, wat een mooie partij! Hans Kreder is soms in topvorm, zijn verliespartij tegen Peter van der Stap was een juweeltje en we konden ervan genieten. En Hein is altijd blij.

We naderen de leeftijd van de zeer sterken, aldus een van de psalmen, en we gaan nog meer genieten. Van het spel dat uiteindelijk in de kern sociaal is. En de kern van sociaal is het gemeenschappelijke en dat is genieten waardoor de cirkel rond blijft. De onvolprezen Fred Ivens sprak bij de afsluiting van het toernooi dat het NK Junioren 2024 zich in volkomen stilte en concentratie had afgespeeld. Het NK Veteranen 2024 leek op een reünie … Volgend jaar weer!!

Enige opvallende fragmenten

In vijf dagen tijd werden acht ronden verspeeld. Dat wil zeggen: op de eerste en de laatste dag 1 partij en op de drie tussenliggende dagen twee partijen. Dat laatste werd door veel deelnemers nogal zwaar gevonden. Opvallend veel middagwedstrijden eindigden kort na de veertigste zet in gelijkwaardige remises. Misschien een extra argument om – in ieder geval in dit soort toernooien – de veertig zetten regel af te schaffen.

Voor een compleet verslag zijn er veertig partijen te bespreken. Iets te veel om uitgebreid op in te gaan. We beperken ons tot enkele bijzondere fragmenten, voorzien van enig commentaar dat weinig tot niets met de realiteit te maken hoeft te hebben.

Uit de eerste ronde:

Cor Westerveld – Dick den Ouden

Het ziet er dreigend uit op zwarts lange vleugel. (12-18) is een degelijke zet om alle gevaren te bezweren. Maar Dick heeft een diabolisch plan bedacht: (21-26!). Die kans laat zijn tegenstander zich niet ontnemen: 24-19! (14×23), 29×9 (3×14), 36-31 (27×47), 33-29 (47×24), 30×10.

En hier wreekt zich ongetwijfeld de hoge leeftijd van deze veteraan: Dick geeft op! Hij is zijn diabolische plan helemaal vergeten: (12-17), 25×14 (4-9), 14×3 (15×4), 3×21 (16×27) en wit mag blij zijn dat hij dit nog remise kan houden.

Uit de tweede ronde

Tijdens de partij kijken naar nutteloze combinaties heeft vele voordelen: het maakt je bewust van de mogelijkheden in de partij en het verhindert dat je gaat zitten dagdromen over allerlei onbelangrijke zaken, zoals hoe laat je vanavond thuis zult zijn en of de treinen dan nog rijden. Het heeft ook één nadeel: het kost veel energie. Joop Burgerhout won er een prijs mee: de prijs voor de mooiste niet-uitgevoerde combinatie:

Joop Burgerhout – Daaf Kasse

Daaf Kasse is de toernooiwinnaar van 2023. Joop verloor dan ook tamelijk kansloos. Neemt niet weg dat Joop hier een fraaie, maar nutteloze combinatie zag schitteren: (9-14), 35-30 (20-25?), 28-22! (18×27), 32×21 (26×17), 30-24 (19×30), 39-33 (30×28), 37-31 (36×27), 38-32 (x), 42×2.

Leuk voor het publiek en zo, maar Kingsrow taxeert de overblijvende stand als gelijkwaardig. Dus eigenlijk is het één grote hak. En daarvoor krijg je nog een prijs ook. Waar gaat het heen met ons edele damspel?

In de vierde ronde speelde ik een gedenkwaardige partij tegen Andrew Tjon A Ong.

André van der Kwartel – Andrew Tjon A Ong

(23-28!) Deze zet werd à tempo gespeeld en dat maakte mij ernstig achterdochtig. Na enig nadenken zag ik de valstrik: 37-31? (28-33!) en wit gaat een schijf verliezen. Dus speelde ik 38-33?? waarna volgde (27-32!!) en inderdaad: wit gaat altijd een schijf verliezen.

Na afloop gaf Andrew vriendelijk aan hoe ik ook na andere zetten duidelijk slechter uit deze opening zou zijn gekomen. Bijvoorbeeld: 30-24 (28-33), 39×28 (14-19) met allerlei spannende afwikkelingen die allemaal minder goed zijn voor wit.

Andrew gaf aan dat hij een ruime kennis heeft van openingszetjes en daar ook regelmatig succes mee heeft. In zijn winkeltje – dat hij traditiegetrouw weer had uitgestald – had hij een Pools boekje te koop waarin maar liefst 802 openingszetjes stonden opgenomen. Uiteraard heb ik dat onmiddellijk gekocht om nog iets van mijn blamage goed te maken.

Maar het verhaal gaat verder….

Dit speelde zich af in de ochtendwedstrijd en ik overwoog serieus om maar op te geven. Tegen Andrew doorspelen met een schijf minder en zonder enige zichtbare compensatie leek mij nogal kansloos en – veel belangrijker – ook nogal respectloos. Daar stond tegenover dat als ik voor tien uur ’s morgens al op zou geven ik tot 15.00 uur zou moeten wachten tot de volgende ronde. Dat was ook geen aantrekkelijk vooruitzicht. Ik speelde dus door. Na afloop heb ik daarvoor mijn excuses aangeboden, maar eigenlijk was dat helemaal niet nodig. Mijn tegenstribbelen leverde nog een heel aardige partij op en Andrew een prachtige overwinning.

André van der Kwartel – Andrew Tjon A Ong

Ik had consequent de zwarte voorpost over veld 31 aangevallen in de vage hoop het zwarte centrum te verzwakken en te kunnen profiteren van de zwarte randschijf op 25. Zwart speelde hier (9-13) en ik ga ervan uit dat hij hier al het gehele verdere verloop heeft gezien. In zalige onwetendheid zag ik iets heel moois aankomen: 37-32 (7-11), 32×21 (11-16), 33-28!! De uitroeptekens geven vooral mijn gedachten weer, maar niet de werkelijke waarde van de zet. Als zwart met schijf 23 slaat heeft wit zijn schijf terug, dus: (16×27!), 28-22!! Diverse toeschouwers, waaronder Fred Ivens, en ikzelf dachten dat het mij gelukt was om mijn schijf alsnog terug te winnen. Maar Andrew had verder gekeken: (27-32!!), 38×27 (25-30!!), 34×25 (23-28), 22×33 (15-20), 25×23 (18×49). Prachtig. Soms kan zelfs verliezen voldoening geven.

Hans Kreder speelde een goed toernooi met onder meer een gelijkwaardige remise tegen de latere winnaar Anton Schotanus. In de vijfde ronde won hij door wat waarschijnlijk als een lokzet was bedoeld.

Johan Pronk – Hans Kreder

Hans speelde hier (12-17!). Een zet die tot nadenken moet stemmen. 27-21 lijkt sterk. Na een tempozet van zwart, bijvoorbeeld (20-24), en het slaan volgt immers 31-27×27 met schijfwinst voor wit. Hier had de witspeler kunnen denken aan het bekende gezegde: “Als iets te mooi is om waar te zijn, is het meestal ook niet waar.” Zo ook hier: Na 27-21?? Volgde: (23-29!!), 21×25 (29×47).

In de partij van Joop Burgerhout in de vijfde ronde werd achteraf nog een aardige combinatie gesignaleerd. Ik laat Joop weer aan het woord:

Theo Tesselaar – Joop Burgerhout

“In deze stelling speelde zwart (27-32) en er werd tot remise besloten. De sympathieke Tesselaar kwam een dag later met een verrassende variant: Vanuit de diagramstelling (27-32) zal 47-41 en dan afruilen wel leiden tot een gelijkspel, maar zwart had kunnen speculeren op 31-26 (32-37) en als wit nu meent dat hij met 36-31 een schijf kan winnen dan komt er en verraderlijke combinatie: (37-42) 47×38 (23-28) 33×22 (14-20) 15×13 (9×36). Ik heb geen moment gedacht aan combinaties vanuit veld 15.”

Het remise-fragment dat Joop hierboven heeft beschreven, deed zich voor in de zesde ronde.

Willy Heeringa – Joop Burgerhout

Na (19-23) 28×19 (24×13) 33×24 (17×28) 32×23 (30×28) staat zwart een schijf voor en stelde direct remise voor. Vermoeidheid was de enige reden.

Willy Heeringa ging direct akkoord hiermee, en ontdekte plotseling dat er nog geen 40 zetten gespeeld waren. De stand werd gereconstrueerd, waarna de 30ste tot en met de 40ste zet werden geconstrueerd tot een remisestand. Misschien moet de veertig-zetten-regel toch nog maar eens tegen het licht worden gehouden.

In de zevende ronde kreeg Joop de volgende stand op het bord:

Joop Burgerhout – Leo Peters

Wit staat na 39-33 natuurlijk huizenhoog gewonnen. De aardigste variant lijkt dan (20-25?), 50-45 (25×34), 33-28 (22×33), 35-30 (24×44), 27-21 (16×27), 31×24 (29×20), 38×49.

Joop vreesde echter voor het offer (16-21) na 39-33. Kingsrow komt dan echter met een andere fraaie afwikkeling: 27×16 (6-11), 30-25 (8-13), 25×14 (19×10), 26-21 (17×26), 33-28 (22×33), 35-30 (24×44), 50×6.

Joop koos voor een andere, nog spectaculairder, afwikkeling: 40-34!? (29×40), 35×44 (24×35), 44-40 (35×33), 38×29 (23×34), 32-28 (22×33), 27-21 (16×27), 31×15! Een prachtige afwikkeling, maar niet voldoende doorgerekend. De overblijvende stand is remise. Wat wil je ook in het zevende speeluur van de dag?

Ten slotte nog de aardige overwinning die Dick den Ouden in de laatste ronde behaalde.

Dick den Ouden – Barbara Graas

Zwart aan zet kan hier nog een verdedigbaar eindspel verkrijgen door (24-29), 33×22 (12-17), 28×19 (17×37).

In de partij speelde zwart echter (11-1??) waarna Kingsrow de partij tot gewonnen voor wit verklaart. De partij liep uit op een aardige oppositie: 43-39 (24-30), 33-29 (30-35), 27-22 (18×38), 29×7 (38-43), 34-30 (43×34), 30×39 (35-40), 39-34 (40×29), 7-1 (19-24), 1×34 (24-29), 34×21 (16×27), 48-43 en zwart gaf op. Dick toonde zich zeer tevreden: “Het klopte precies.”